Ο Πρόεδρος του Παραρτήματος Πελοποννήσου & Δυτικής Στερεάς Ελλάδας του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. Θανάσης Πετρόπουλος εγκαινιάζει τη νέα ενότητα της εφημερίδας "Σύμβουλος Επιχειρήσεων" που αφορά στον πρωτογενή τομέα και στην αγροτική ανάπτυξη με συνέντευξη που έδωσε στο δημοσιογράφο Γιώργο Ηλιόπουλο και δημοσιεύεται στο φύλλο της 17-01-2020 της εφημερίδας:
 

Kάνοντας μια αποτίμηση, πιστεύετε ότι η Αχαΐα έχει την θέση που της αξίζει στην αγροτική παραγωγή της χώρας; Διαθέτει αυτό που λέμε brand name ή υπολείπεται έναντι άλλων περιοχών;

 Απαντώ ευθέως στο ερώτημά σας: σαφώς όχι.

Και δίνω αυτή την απάντηση κύριε Ηλιόπουλε, γιατί εάν δούμε τους αριθμούς και την ανθρωπογεωγραφία του νομού, θα διαπιστώσουμε ότι παρά τη  μακράν σχέση της περιοχής με τη γεωργία δεν  έχει τη θέση που της αρμόζει στο αγροτικό γίγνεσθαι της χώρας. Η καλλιέργεια και το εμπόριο της σταφίδας στα πρώτα χρόνια της συγκρότησης του Ελληνικού κράτους, έδωσαν στην περιοχή πλούτο και ανάπτυξη. Κοιτάξτε γύρω σας στην Πάτρα και στο Αίγιο, όλα τα νεοκλασικά κτήρια είναι δημιουργήματα σταφιδεμπόρων εκείνης της εποχής, κοιτάξτε και στο λιμάνι, ποτά και τρόφιμα εξάγονται.

Όσον αφορά τον άνθρωπο, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία στην Αχαΐα υπάρχουν καταγεγραμμένες 22.500 γεωργικές εκμεταλλεύσεις στις οποίες 43.000 πολίτες είναι κάτοχοι και μέλη νοικοκυριών που εργάζονται σε αυτές.  Ενώ εάν σε αυτούς προστεθούν οι εποχιακοί εργάτες γης και οι απασχολούμενοι στα πλαίσια της αλληλοβοήθειας των γεωργών, ο αριθμός των απασχολούμενων στην πρωτογενή παραγωγή με άμεσο ή έμμεσο τρόπο υπερβαίνει τους 91.000 εργαζόμενους ανά έτος.

Στην Αχαΐα υπάρχει μια σημαντική παραγωγή γεωργικών προϊόντων από αυτά ξεχωρίζω, το ελαιόλαδο με ετήσια παραγωγή που υπερβαίνει τους 14.000 τόνους/έτος και με μοναδικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, χωρίς να έχει το brand name που του αξίζει,  το κρασί με ετήσια παραγωγή γλεύκους 24.000 τόνων, το αιγοπρόβειο γάλα με ετήσια παραγωγή 33.000 τόνων, τα κηπευτικά και τις πατάτες που καλλιεργούνται  σε έκταση 12.000 στρεμμάτων. Στην οικονομία της περιοχής θα πρέπει να προστεθεί και η συνεισφορά των 200 και πλέον μεταποιητικών επιχειρήσεων γεωργικών προϊόντων. Κοντολογίς, η γεωργική μας παραγωγή είναι πολύ σημαντική για την εθνική μας οικονομία.

Σε σχέση με το  δεύτερο ερώτημά σας, η Αχαΐα διαθέτει brand name σε δυο μόνο  γεωργικά προϊόντα, στη φέτα Καλαβρύτων και στη σταφίδα, και οφείλεται αποκλειστικά στις άοκνες προσπάθειές των δύο συνεταιρισμών: των Καλαβρύτων και της Παναιγιάλειας  Ένωσης Συνεταιρισμών.  

Ακούγεται κατά καιρούς ότι ο πρωτογενής τομέας «αποτελεί το μοχλό ανάπτυξης της οικονομίας». Είναι τελικά έτσι και εάν ναι υπήρξαν πολιτικές ενίσχυσης του;

Ο γεωργικός τομέας και η ανάπτυξη της υπαίθρου αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την ευημερία και το μέλλον της χώρας μας. Είμαι από αυτούς που υποστηρίζουν ότι η Ελληνική Γεωργία μπορεί να παράγει πλούτο και στον πρωτογενή τομέα της χώρας μας υπάρχουν τεράστια περιθώριά ανάπτυξης. Η ελληνική γεωργία δεν έχει προσφέρει στην Εθνική Οικονομία αυτά που μπορεί.

Ενδεικτικό αυτού, είναι πως μόλις την περσυνή χρονιά καταφέραμε τα ισορροπήσουμε τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων με τις εισαγωγές. Τα προηγούμενα χρόνια οι εισαγωγές των γεωργικών προϊόντων ήταν περισσότερες από τις εξαγωγές. Χώρες με μικρότερη έκταση και με χειρότερες κλιματικές συνθήκες από εμάς, παρουσιάζουν εντυπωσιακά αποτελέσματα, αναφέρομαι στο Ολλανδικό γεωργικό θαύμα, της οποίας οι γεωργικές εξαγωγές υπερβαίνουν τα 90δις € όταν στην Ελλάδα με δυσκολία προσεγγίζουν τα 6δις€.

Οι πολιτικές  που ακολουθήθηκαν στη χώρα μας, στηρίχθηκαν αποκλειστικά  στις επιλογές της Ευρωπαϊκής  Ένωσης  που υλοποιείται μέσω της ΚΑΠ και δυστυχώς δεν υπήρξε εθνική στρατηγική για τη γεωργία. Στην Ελλάδα οι Κοινοτικές ενισχύσεις δεν  κατευθύνονται στην αναβάθμιση της γεωργικής εκμετάλλευσης αλλά στην αντιμετώπιση των καθημερινών αναγκών των γεωργικών νοικοκυριών. Οι άμεσες ενισχύσεις την τρέχουσα προγραμματική περίοδο είναι 15δις€ όταν για αναπτυξιακές επενδύσεις στη γεωργία διατίθενται μόνο 5δις€. Μήπως ήρθε η εποχή να αντιστραφεί αυτή η αναλογία; Να δίδονται περισσότερα για επενδύσεις και λιγότερα για επιδοτήσεις; Σιγουρά το πολιτικό κόστος είναι τεράστιο και δεν γνωρίζω έαν υπάρχει το πολιτικό θάρρος.  

Η Ελληνική γεωργία εάν θέλει να γίνει ανταγωνιστική  πρέπει να αλλάξει και μαζί της να αλλάξουν  κουλτούρα  και οι Έλληνες αγρότες. Υπάρχουν οικονομικοί  και κοινωνικοί παράγοντες που εμποδίζουν τους αγρότες μας να υιοθετήσουν νέες αντιλήψεις, να δημιουργήσουν συνεργατικά σχήματα, να εντάξουν τη γεωργία της καινοτομίας στις γεωργικές τους πρακτικές, όμως δεν έχουν άλλη επιλογή, πρέπει να αλλάξουν. Παράλληλα ο σχεδιασμός θα πρέπει να περιλαμβάνει όλο τον αγροδιατροφικό τομέα, από την παραγωγή του προϊόντος, τη συσκευασία, τη διακίνηση και την εμπορία. Όλα τα στάδια είναι αλληλένδετα μεταξύ τους και εάν σπάσει ένας κρίκος της αλυσίδας καταστρέφονται όλοι. Θα πρέπει επιτέλους να σχεδιάζουμε από το χωράφι για το ράφι. 

Πολύς λόγος έχει γίνει τελευταία για στροφή στον πρωτογενή τομέα από νέους ανθρώπους. Εκτιμάτε ότι έχουν δοθεί τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία για ένα τέτοιο ξεκίνημα ή πρόκειται απλά για εξαγγελίες χωρίς ουσιαστική στήριξη; 

Την τελευταία δεκαετία, τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης, παρουσιάστηκε  έντονο ενδιαφέρον των νέων της πατρίδας μας  για επαγγελματική ενασχόληση με τη γεωργία. Πολλοί από αυτούς αξιοποίησαν το πρόγραμμα «Νέων Γεωργών» που προβλέπει  χορήγηση οικονομικής ενίσχυσης για την πρώτη τους εγκατάσταση. Ενδεικτικά αναφέρω ότι, το 2009 είχαν υποβληθεί στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας 915 αιτήσεις Νέων Αγροτών, το 2016 διπλασιάστηκαν, υπεβλήθησαν 1820 αιτήσεις. Υπάρχουν δύο κατηγορίες νέων που αποφασίζουν να γίνουν αγρότες: αυτοί που επιλέγουν συνειδητά και αυτοί που το επιλέγουν από ανάγκη. Επηρεασμένοι από ιστορίες επιτυχημένων Αγροτών που είδαν το φως της δημοσιότητας, ανάμεναν ότι θα μπορέσουν εύκολα να αποκομίσουν κέρδος. Το επάγγελμα του αγρότη δεν είναι εύκολο, απαιτεί σωματικό κόπο και στις περισσότερες των περιπτώσεων γίνεται κάτω από δύσκολες συνθήκες. Είναι επάγγελμα της υπαίθρου, ο αγρότης και η παραγωγή του είναι εκτεθειμένοι στις καιρικές μεταβολές. Γι’ αυτό και  πολλοί το εγκαταλείπουν.  

Η κρίση άλλαξε σημαντικά τις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων, σύμφωνα με τις στατιστικές. Υπήρξαν κάποια προϊόντα που ήταν στην αφάνεια και επανήλθαν στο προσκήνιο επειδή αφενός ήταν οικονομικά αφετέρου είχαν πλούσια διατροφική αξία;

Θα μου επιτρέψετε να ανασκευάσω μερικώς το ερώτημά σας, σε ποιά πρέπει να είναι η κατεύθυνση στην παραγωγή τροφίμων.

Υπάρχουν δυο κρίσιμα ζητήματα για όσους ασχολούνται με την παραγωγή τροφίμων.

Το πρώτο ζήτημα αφορά στην άνιση κατανομή της τροφής στο κόσμο. Στο Βόρειο ημισφαίριο είμαστε αντιμέτωποι με την παχυσαρκία, στο Νότιο ημισφαίριο με την πείνα. Άρα ο πρώτος στόχος μας σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, είναι  η επισιτιστική ασφάλεια με τη δίκαιη διαχείριση της τροφής, την παραγωγή υγιεινών τροφίμων και τον περιορισμό της σπατάλης τους.  

Το δεύτερο ζήτημα αφορά στα νέα διατροφικά πρότυπα που υιοθετούν οι Έλληνες. Άλλαξαν οι διατροφικές συνήθειες γιατί στράφηκαν σε οικονομικές λύσεις αλλά και γιατί επηρεάστηκαν και από τα δυτικά διατροφικά πρότυπα.

Η οικονομική κρίση περιόρισε την κατανάλωση ακριβής εισαγόμενης τροφής αλλά και την κατανάλωση ποιοτικών τροφίμων που παράγει η εγχώρια παραγωγή, όπως τα βιολογικά. Τα βιολογικά προϊόντα  είναι σίγουρα καλύτερα αλλά και ακριβότερα, μπορεί ο Έλληνας εργαζόμενος των 600€ να τα έχει καθημερινά στο πιάτο του;

Το ΓΕΩΤ.Ε.Ε. είναι ο θεσμοθετημένος σύμβουλος της πολιτείας για ένα ευρύ πλέγμα θεμάτων που αφορούν στη χάραξη της αγροτικής πολιτικής, την προστασία των δασικών και θαλάσσιων οικοσυστημάτων, τον ορυκτό πλούτο.

Οι δράσεις και παρεμβάσεις μας βασίζονται στην αρχή πως η οικονομική ανάπτυξη στον πρωτογενή τομέα με την προστασία του περιβάλλοντος, δεν είναι έννοιες ανταγωνίστηκες αλλά ίσες και συμπληρωματικές.

Στις πρώτες προτεραιότητές μας είναι η συνεργασία με τους άλλους επιστημονικούς φορείς και τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της περιοχής για τη διατύπωση αναπτυξιακών προτάσεων.

Παράλληλα σκοπεύουμε να είμαστε αρωγοί σε δράσεις κοινωνικής ευαισθησίας και ανθρωπιάς όπως αυτή για τα αδέσποτα ζώα, του Πανελλήνιου Κτηνιατρικού Συλλόγου.

Παρακολουθούμε  με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις έρευνες στο Ιόνιο για την  εκμετάλλευση υδρογονανθράκων.  Σίγουρα το οικονομικό όφελος μιας επιτυχής εξόρυξης θα είναι σημαντικό για τη χώρας μας και θα δώσει την ευκαιρία σε πολλούς επιστήμονες να εργαστούν. Θα πρέπει όμως να ληφθεί υπόψη, το γενικότερο ισοζύγιο από την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων μεταξύ των ενδεχόμενων απωλειών σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας (αλιεία – τουρισμός) και της προστασίας της θαλάσσιας πανίδας και χλωρίδας.

Θανάσης Πετρόπουλος

Πρόεδρος του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας / Παράρτημα Πελοποννήσου & Δυτικής Στερεάς Ελλάδας.